PANİK BOZUKLUK HASTASI;
“EĞER PANİK ATAKLARI OLMASAYDI HAYATIM HARİKA OLURDU…
Arkadaşlarımdan biri panik atak için yeni bir tedavi şekli olduğunu söyledi acaba bana da yardımı olur mu?
29 yaşında özel bir turizm şirketinin organizasyon bölümünde yöneticiyim. Bu güne kadar uçak korkusu dışında halledemediğim herhangi bir sorunla karşılaşmadım. İki ay önce bölge müdürlüğüne tayin edildim. Şimdi tüm ülkeyi uçarak seyahat etmek zorundayım ve bunu düşündükçe soğuk terler döküyorum. Terfimi geri çevirmeyi bile düşündüm.
İlk panik atağım 9 ay önce evde televizyon izlerken aniden gelişti. Büyükbabamın ölümünden 3 ay, evlenme kararımdan 1 ay sonrasıydı. Terfi etmemin ardından haftada birkaç defa panik atağı geçirmeye başladım. Kriz sırasında kalbim çok hızlı atıyor, hızlı hızlı nefes alıyorum, ellerim üşüyor, ağzım kuruyor, başım dönmeye başlıyor, kalp krizi geçirdiğimi düşünüyorum, çıldırma ve gerçeklikten kopma duyguları yaşıyorum. Panik ataklarım sırasında her seferinde acil servise gidiyorum, artık oradaki personelden utanmaya başladım. Her seferinde tetkikler yapılıyor psikolojik olduğunu söylüyorlar, sanki keyfi yaptığımı düşünüyorlar. Kapsamlı tıbbi değerlendirmede, düşük tansiyonlu ve nabzı normal atan genç bir insan olduğumu söylediler. Kalabalık mağaza, market ve sinemalarda kendimi rahat hissetmiyorum; panik atak geçirip rezil olacağım diye korkuyorum. İşle ilgili mecburiyetlerim olmasaydı hiç evden çıkmazdım. Nişanlımı hastalığımla bunalttığımı düşünüyorum, beni terk etmesinden korkuyorum.
Anemin de psikiyatrik sorunları oldu ve psikiyatristlerin hiç faydası olmadı, verdikleri yeşil reçete ilaçlarla sürekli uyuyordu. Psikiyatriste gidersem kontrolümü kaybettiğimi göstereceğini düşünüyorum. Belirtilerin yaşamımı engellemesine izin vermeme kararımla çalışmaya devam edebilmek için kendimi zorluyorum. Sorunlarımı bir terapistle konuşmamın kaygılarımı daha da arttıracağından endişe duyuyorum. Kendimi çardesiz hissediyorum”.
PANİK ATAĞI NEDİR?
Temel özelliği, aniden ortaya çıkan ve zaman zaman tekrarlayan, insanı dehşet içinde bırakan yoğun sıkıntı ya da korku nöbetleridir. Hastalarımızın çoğu zaman “kriz” adını verdiği bu nöbetlere biz PANİK ATAĞI diyoruz.
Panik Atağı, birdenbire başlar, giderek şiddetlenir ve 10 dakika içinde şiddeti en yoğun düzeye çıkar; çoğu zaman 10-30 dakika (seyrek olarak da 1 saate kadar) devam ettikten sonra kendiliğinden geçer.
PANİK ATAĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
· Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma,
· Çarpıntı, kalbin kuvvetli ya da hızlı vurması
· Terleme,
· Nefes darlığı ya da boğuluyor gibi olma,
· Soluğun kesilmesi
· Baş dönmesi, sersemlik, düşecek ya da bayılacak gibi olma
· Uyuşma ya da karıncalanma
· Üşüme, ürperme ya da ateş basması ,
· Bulantı ya da karın ağrısı
· Titreme ya da sarsılma
· Kendini ya da çevresindekileri değişmiş, tuhaf ve farklı hissetme
· Kontrolünü kaybetme ya da çıldırma korkusu
· Ölüm korkusu
Bir Panik Atağında bu belirtilerden en az 4 ya da daha fazlası bulunur.
PANİK BOZUKLUĞU NEDİR?
· Tekrarlayıcı Panik Atakları
· Ataklar arasında başka Panik Ataklarının daha olacağına ilişkin sürekli bir kaygı duyma,
· Panik Ataklarının “KALP KRIZI GEÇIRIP ÖLME”, “KONTROLÜNÜ YITIRIP ÇILDIRMA” ya da “FELÇ GEÇIRME” gibi kötü sonuçlara yol açabileceği inancıyla sürekli üzüntü duyma
· Ataklara ve olası kötü sonuçlarına karşı önlem olarak (işe gitmeme, spor, ev işi yapmama, bazı yiyecek ya da içecekleri yeyip içmeme, yanında ilaç, su, alkol, çeşitli yiyecekler taşıma gibi) kaçınma davranışı
PANİK BOZUKLUĞU NASIL OLUŞUR?
İLK ATAK BAŞLIYOR:
Hiçbir neden yokken birdenbire başlayan göğüs ağrısı, göğüste sıkışma,
çarpıntı, nefes alamama, terleme, titreme, üşüme ya da ürperme, bazen de
bulantı ya da karın ağrısı, baş dönmesi, dengesizlik; düşecek ya da
bayılacakmış gibi olma, uyuşma ya da karıncalanma gibi belirtiler, kişiyi dehşet
içinde bırakır.
O an “ KALP KRIZI ” geçirdiğini ya da felç geçirmekte olduğunu zannederek yoğun bir “ ÖLÜM KORKUSU ” ya da “ FELÇ OLMA KORKUSU ” yaşar.
Bazen de başında bir tuhaflık, sersemlik, kendisini ya da çevresini bir garip ya da değişik hissetme gibi duyguların ortaya çıkmasıyla, “KONTROLÜNÜ KAYBETMEYE” ya da “ÇILDIRMAYA BAŞLADIĞINI” düşünerek kendisine ya da çevresindekilere bir zarar vermekten korkmaya başlar.
Büyük bir korku ve endişe ile yakınları tarafından en yakın doktor ya da acil servise götürülür. Orada yapılan bir çok muayene, çekilen film, EKG, beyin tomografisi ve diğer incelemelerde hiçbir şey bulunmaz, oksijen verilerek ya da “sakinleştirici” bir iğne yapılarak evine gönderilir. Hastanın nesi olduğu sorulduğunda doktorlar “hiçbir şeyi yok” ya da “stresten olmuş” derler.
ATAKLAR TEKRARLIYOR:
Hasta o an biraz rahatlamakla birlikte, bir süre sonra yeni bir Panik Atağı ile aynı dehşet ve korkuyu yeniden yaşamaya ve her yeni atak ile acil servislere taşınmaya başlar.
Her seferinde yeniden muayene, yeniden incelemeler yapılmasına ve hiçbir olumsuz sonuç bulunmamasına rağmen hasta bir türlü iyileşmez; hatta kalbinde ya da beyninde kötü bir şey olduğuna, ancak doktorların bunu bir türlü bulamadığına inanmaya başlar. Bu nedenle başvurulan değişik doktorlarca defalarca muayene ve her seferinde yapılan incelemeler için dünya kadar para harcanmasına rağmen hastanın şikayetlerini açıklayabilecek herhangi bedensel bir hastalık saptanamaz.
Bazen de yanlış tanı konularak hasta, antibiyotikten nefes açıcıya, çarpıntı ilacından, tansiyon ve kalp ilacına ve vitamine kadar değişik ilaçlar ile tedavi edilmeye çalışılır, ancak bir türlü sonuç alınamaz.
BEKLENTI ANKSIYETESI GELIŞIYOR:
Ataklar tekrarlamaya devam ettikçe, hasta, ataklar arasındaki dönemde; gergin, huzursuz ve endişeli bir şekilde her an yeni bir Panik atağının geleceğini beklemeye başlar. Bu endişeli bekleyişe “beklenti anksiyetesi” adı verilir. Atakların çoğu zaman belirsiz zaman ve yerlerde gelmesi bu kaygıyı daha çok artırır.
Ataklar sıklaştıkça, kalp krizi geçirip ölme, felç olma ya da kontrolünü kaybedip çıldırma korkuları pekişir.
YOĞUN VE SÜREKLI ÜZÜNTÜ:
Hastalar, evde kimsenin olmadığı bir zamanda kalp krizi geçirmekten ve hastaneye ulaşamadan ölmekten ya da kontrolünü kaybederek çıldırıp intihar etmekten , kendisine ya da yakınlarına bıçak ve bu gibi bir şeyle zarar vermekten, başkalarının bulunduğu ortamlarda çılgınca ve garip davranışlarda bulunarak rezil olmaktan şiddetle korkarlar. Bu düşüncelerin sürekli aklına gelmesinden dolayı da yoğun bir üzüntü duyarlar.
DAVRANIŞLAR DEĞIŞIYOR:
Bir süre sonra ataklara ve ataklar sırasında geçekleşeceğine inandıkları “felaketler”e karşı bazı önlemler almaya ve kimi davranışlarını değiştirmeye başlarlar.
Ataklara neden olabileceğini düşündükleri etkinliklerden, yiyecek ve içeceklerden vazgeçerler. Ataklara karşı evden çıkarken alkol/madde/ilaç kullanırlar. Ataklar sırasında olabileceklere karşı önlem alırlar.
Örneğin atak sırasında kontrolünü kaybederek çocuklarına zarar vereceğine inanan hastaların önlem olarak evdeki bütün bıçakları kilit altında tuttukları, çocuklarıyla yalnız kalmamaya çalıştıkları; atak sırasında fenalaşarak kendini yitireceğinden ya da bayılacağından korkan kadın hastaların sokağa çıkmak zorunda oldukları zaman, bayılıp yere düştüklerinde bacakları görülmesin diye pantolon giydikleri, baygınken çalınır diye takılarını yanına almadıkları , onu baygın bulanların yardımcı olabilmesi için üzerinde evinin, eşinin/ailesinin adresini, telefon numarasını hatta tıbbi yardım için ulaşabilmek üzere doktorunun kartvizitini üzerlerinde taşıdıkları görülmüştür.
Bazı hastalar gerektiğinde acil yardımı çabuk alabilmek için ; bütün günlerini hastane bahçesinde geçirmeyi ya da güzergahlarını muayenehane, eczane ve acil servis bulunan yerlerden seçmeyi tercih ederler.
AGORAFOBİ NEDİR?
Hastaların % 60 ‘ından fazlası, atakların geleceği yer ve durumlardan kaçınmaya başlarlar. Hastaların, yalnız başlarına Panik Atağı geleceğini zannettikleri yerlere gidememe, o tür yerlerde kalamama durumlarına Agoragobi adı verilir.
Yalnız başına evde kalamaz, sokağa yalnız çıkamaz, taşıtlara, asansöre binemez, dar sokak ya da köprülerden geçemez, pazar yeri, büyük mağazalar gibi kalabalık yerlere ya hiç giremez olurlar ya da ancak yanlarında birisi ile yoğun bir endişe ve rahatsızlık duyarak bu tür yerlere gidebilirler.
PANİK BOZUKLUĞU NASIL BİR HASTALIKTIR?
Panik Bozukluğu psikiyatristler tarafından iyi bilinen ve çok sık görülen bir rahatsızlıktır. Toplum içinde herhangi 100 kişinin yaklaşık 3- 4’ü bu hastalığı ya daha önce geçirmişlerdir ya da halen bu hastalığı yaşamaktadırlar.
Genellikle ilk kez 20-35 yaşları arasında başlar.
Kadınlarda, erkeklere göre 2-3 kat fazla görülür.
Panik bozukluğu olan kişilerin biyolojik akrabalarının panik bozukluğu geçirme olasılığı sekiz kat daha fazla bulunmuş.
PANİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUŞUR?
Panik Bozukluğunun neden oluştuğuna ilişkin iki bilimsel açıklama vardır:
· Beynimizde nöron adı verilen sinir hücrelerinden salgılanan, heyecan ve duygusal yaşantılarımızı düzenleyen bazı kimyasal maddelerin anormal çalışması
· Günlük yaşantımızda yaptığımız bazı davranışlarımızın sonucunda ortaya çıkan ve tamamen “doğal ve zararsız” olan çarpıntı, terleme, nefesdarlığı ya da baş dönmesi gibi bedensel belirtilerin, hasta tarafından kötü bir hastalığın belirtileri olarak değerlendirilmesi ve bunun sonucunda da “KALP KRIZI GEÇIRIYORUM”, ÖLECEĞIM”, “ÇILDIRIYORUM”, “FELÇ OLACAĞIM” şeklinde yanlış yorumlanması ile oluşur.
PANİK BOZUKLUĞUNDA BİLİŞSEL ÇARPITMALAR
(DÜŞÜNSEL DÜZEYDE YANLIŞ ÇIKARIMLAR)
OLASI KÖTÜ SONUÇLARI ABARTMA
- Atak sırasında göğsümdeki ağrı kalp krizi geçirdiğimi gösteriyor olmalı
- Denetimimi kaybedeceğim ve kaza geçireceğim
- Bir daha atak geçirirsem kendimden geçebilirim
- Boğazım tıkanacak ve bayılacağım
- Panik duygularımı hemen yatıştıramaz ve denetim altına alamazsam , giderek kötüleşirler ve sonsuza dek bunlardan kurtulamam
KORKUNÇLAŞTIRMA
- Paniklersem işimi yapamam, işimi kaybederim. Başka bir iş de bulamam
- Mağazadan panik içinde çıkarsam rezil olurum
- Arkadaşlarımla eğlenmeye gider ve panik atağı geçirdiğim için çekip gitmek zorunda kalırsam , öyle utanırım ki bir daha yüzlerine bakamam
HER NE UĞRUNA OLURSA OLSUN DENETİM ALTINDA TUTMA
- Kontrol edemediğim durumlara dayanamıyorum. Trafik ışıklarının değişmesini beklemeye,işyerinde bir toplantıda oturmaya,arabayı başkaları kullanıyorsa birlikte başka bir yere gitmeye ,…
- Bu panik ataklarımı kontrol edebilmeliyim
- Denetimimi kaybedersem deliririm
MÜKEMMELLİYETÇİLİK (YETKİNCİLİK), “YA HEP YA DA HİÇ” BİÇİMİNDE DÜŞÜNME
- Her zaman, hiç bir zaman, -malıyım, -mamalıyım, -mak zorundayım, -mamak zorundayım
- Herkes çok rahat, eğleniyor ve dinleniyor benim panik ataklarım olmasaydıonlar gibi mutlu olabilirdim
- Çok iyi olmalıyım
DUYGULARI VE DUYUMLARI KANIT OLARAK GÖREREK ÇIKARIMLAR YAPMA
- Artık ne zaman böyle yoğun bir korku duysam , çok kötü bir şey olacağını biliyorum
- Sol kolumdaki ağrı kalp krizi geçirmekte olduğumu gösteriyor
PANİK BOZUKLUĞUNUN TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Panik Bozukluğu, tedavisi mümkün bir hastalıktır. Bugün için etkinliği bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış iki türlü tedavisi vardır.
· İLAÇ TEDAVISI:
Panik Bozukluğunun tedavisinde, beyin sinir hücrelerindeki bozuk olan nörokimyasal faaliyetlerini düzelterek Panik Ataklarını önleyen ilaçlar kullanılmaktadır.
Doktorunuz bu ilaçlardan birisini seçerek, az bir dozla başlamanızı
önerecek ve düzenli kontroller ile dozu gerektiği kadar artıracaktır.
İlaç tedavisi en az bir yıl sürdürüldükten sonra yavaş yavaş azaltılarak
kesilecektir.
· KOGNİTİF(BILIŞSEL) – DAVRANIŞÇI TEDAVI:
Bu tedavi yönteminde iki amaç vardır:
1. Hastanın, aslında tamamen “zararsız” olan Panik Atağı belirtileri hakkındaki yanlış bilgi ve inanışlarının düzeltilmesi ve hastanın bu belirtiler ile korkmadan baş edebilmesinin öğretilmesi amaçlanır.
2. Panik Atağı geleceğinden korktuğu için tek başına bulunmaktan kaçındığı yer ve durumlarla aşamalı bir şekilde tekrar tekrar karşılaştırılması, böylece korkularının “üstüne gitme”si sağlanarak korkularını yenmesi amaçlanır.
Bu tedavide doktor hastasına dışarıya çıkma, pazara gitme, taşıt araçlarına binme gibi hastanın, korku ve Panikleri nedeniyle yapamadığı etkinlikleri bir plan dahilinde en basitlerinden başlayarak “ALIŞTIRMA ÖDEVLERI” olarak verir. Hasta basitleri yapabilir hale geldikçe zorlarına geçerek bütün korkulan durumlar bitinceye dek alıştırmalar sürdürülür.
EN İYİ SONUÇ, İLAÇ VE PSİKOTERAPİNİN BİRLİKTE UYGULANMASI İLE ALINMAKTADIR.
LÜTFEN UNUTMAYINIZ !
· PANİK BOZUKLUĞU, KESİNLİKLE ÖLÜME, ÇILDIRMAYA YA DA FELÇ OLMAYA YOL AÇAN BİR HASTALIK DEĞİLDİR.
· DOKTORUNUZ ÖNERMEDİKÇE KORKULARINIZ İLE BAŞ ETMEK İÇİN KALP, TANSİYON, ÇARPINTI İLACI, VİTAMİN, SAKİNLEŞTİRİCİ YA DA ALKOL KULLANMAYINIZ YA DA “YA GEREKİRSE” DİYE YANINIZDA TAŞIMAYINIZ.
· SADECE DOKTORUNUZUN ÖNERDİĞİ İLAÇ YA DA İLAÇLARI KULLANINIZ.
· İLACINIZI DOKTORUNUZUN SÖYLEDİĞİ ŞEKİLDE VE DOZDA KULLANINIZ. O GÜN İYİ YA DA KÖTÜ OLMANIZA GÖRE DOZU AZALTIP, ARTIRMAYINIZ.
· TAMAMEN İYİLEŞSENİZ BİLE DOKTORUNUZA DANIŞMADAN TEDAVİNİZİ KESMEYİNİZ.
Uzm.Dr. Sevilay ZORLU
Psikiyatrist & Psikoterapist
www.antalyaterapipsikiyatri.com
Şirinyalı Mh. İsmet Gökşen Cad.
1528 S. Şahbaz Apt. K:2 D:5
Tel: 0 242 316 98 99
Side bar